یک اختلال روانی که باعث می شود بیماری خود را باور نکنید!

پذیرش بیماری کار سختی است و شخص مبتلا گاهی نمی خواهد باور کند که به بیماری مبتلا شده است. این عدم پذیرش یک مسئله غیرعادی نیست و ممکن است بسیاری از ما هنگام مواجهه با بیماری، دچار آن شویم. اما زمانی که این عدم پذیرش طولانی شود و از یک انکار ساده فراتر رفته و شخص، حقایق را به کلی رد کند، در واقع فرد دچار اختلالی به نام "آنوسوگنوزیا" یا "عدم آگاهی و بینش" شده است.

آنوسوگنوزیا (Anosognosia) در واقع اختلالی است که منجر به عدم درک واقعیت های بیماری توسط فرد می شود. برای مثال شخصی که دچار سکته مغزی شده است و اختلال آنوسوگنوزیا دارد، آسیب های جسمی ناشی از سکته مغزی را تشخیص نمی دهد. اگر تصور می کنید که بیمار از روی آگاهی و صرفا به خاطر لجاجت و سرسختی، بیماری خود را باور نمی کند، اشتباه می کنید. آنوسوگنوزیا در واقع نتیجه ی یک تغییر مغزی است که به شکل مکانیسم دفاعی فرد در صورت مواجهه با برخی از بیماری های سخت، بروز پیدا می کند. و در حقیقت، شرایطی مشابه اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی دارد.
اگر شما هم اولین باری است که اسم آنوسوگنوزیا را می شنوید در ادامه همراه ما باشید تا عواملی که باعث بروز این بیماری می شود، چگونگی تشخیص و علائم آن را با هم بررسی کنیم.

دلایل بروز اختلال آنوسوگنوزیا

درک شما از خودتان در طول زندگی تغییر می کند. برای مثال زمانی که ازدواج می کنید، ممکن است از بودن کنار کسی که دوستش دارید، احساس اطمینان کنید. یا زمانی که زخمی روی صورتتان ایجاد می شود، مغز شما آن را می پذیرد تا وقتی که خواستید به آینه نگاه کنید، یادتان باشد که چنین زخمی روی صورتتان قرار دارد.
به طور کلی بخشی از مغز شما که لوب فرونتال نام دارد، وظیفه تغییر تصویر شما از خودتان را به عهده دارد. یعنی زمانی که صورتتان زخمی میشود، این لوب فرونتال است که تصویر جدید شما با زخم را یادآوری می کند. اما گاهی اوقات برخی از شرایط بهداشت روان سبب تغییر در مغز و در نتیجه تغییر در بافت لوب فرونتال می شود.
و این تغییر در نهایت باعث می شود توانایی خود برای گرفتن اطلاعات جدید و تجدید نظر نسبت به وضعیت فعلی و سلامت کلی خود را از دست بدهید. در واقع مغز شما نمی تواند اطلاعات جدیدتر ناشی از وضعیت شما را درک کند و مانند یک موتور جستجوی قدیمی عمل می کند که تنها مطالب قدیمی را نشان می دهد. برای مثال شما باور نمی کنید که ازدواج کرده اید یا صورتتان زخم شده است و تصویری از خود قبلیتان را به یاد می آورید.

علائم و نشانه های اختلال آنوسوگنوزیا

مهمترین علامت آنوسوگنوزیا، عدم درک، آگاهی و پذیرش فرد نسبت به وضعیت پزشکی خود می باشد؛ حتی اگر از نظر پزشکی، بیماری او کاملا اثبات شده باشد.
در مقابل این اختلال افرادی وجود دارند که بیماری خود را انکار می کنند یا عکس العل های دیگری نسبت به بیماری خود دارند. و چنین افرادی با اشخاص مبتلا به آنوسوگنوزیا فرق دارند. از آنجایی که اکثر مردم درباره ی وجود چنین اختلالی نمی دانند، متصور می شوند که افراد مبتلا به آنوسوگنوزیا هم در واقع در حال انکار بیماری خود هستند. با این وجود برخی از راه های درک چنین افرادی عبارتند از:

1. همه ی افراد مبتلا به آنوسوگنوزیا، عکس العمل مشابهی ندارند.

برخی از افراد ممکن است از صحبت کردن درباره ی این بیماری خودداری کنند چون فکر می کنند هیچ کس حرفشان را باور نمی کند. بعضی از افراد هم زمانی که متوجه مغایرت اعتقادشان با دیگران می شوند، دچار گیجی و ناامیدی می شوند.

2. آنوسوگنوزیا، ایستا نیست.

منظور از ایستایی یعنی این اختلال ثابت نیست و ممکن است کاملا ناگهانی رخ دهد. برای مثال شخص ممکن است از وضعیت بیماری خود آگاه بوده و زیر نظر پزشک و با استفاده از دارو، روند درمان را طی کند. اما ناگهان آگاهی نسبت به وضعیت خود را از دست بدهد و دیگر به پزشک مراجعه نکرده یا داروهایش را مصرف نکند. گاهی اوقات نیز ممکن است فرد برخی علائم را تصدیق کند اما بعضی دیگر را نشناسد. برای مثال فردی که به همی پلژی (فلج کامل در عضلات) مبتلا شده است، ممکن است متوجه اختلالات گفتاری خود بشود اما متوجه نشود که نیمی از بدنش فلج شده است.

3. سطح بینش فرد می تواند در طول زمان تغییر کند.

سطح بینش فرد مبتلا به آنوسوگنوزیا در طول زمان تغییر می کند و گاهی اوقات ممکن است اطرافیان چنین شخصی فکر کنند در تمام مدت تنها برای محافظت از احساسات خود، آگاهانه شرایط را نادیده گرفته است در حالی که اینطور نیست و او در طول زمان، آگاهی بیشتری به بیماری خود پیدا کرده است.

آنوسوگنوزیا در صورت بروز چه بیماری هایی رخ می دهد؟

رایج ترین بیماری هایی که ممکن است، فرد در صورت ابتلا به آنها دچار اختلال آنوسوگنوزیا بشود، عبارتند از:
• اسکیزوفرنی (روانگسیختگی)
• زوال عقل (از جمله آلزایمر)
• اختلال دوقطبی
• اختلال افسردگی عمده (افسردگی ماژور)
• همی پلژی (فلج عضلات)
به طور کلی آنوسوگنوزیا در اسکیزوفرنی بیشترین شیوع را نشان می دهد و در حدود 57 تا 98 درصد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، نوعی آنوسوگنوزیا دارند. همچنین آنوسوگنوزیا در همی پلژی هم آمار بالایی دارد و ممکن است فردی که به همی پلژی مبتلا شده است متوجه بیماری خود نشود.

چطور از افراد مبتلا به آنوسوگنوزیا حمایت کنیم؟

زمانی که فردی دچار بیماری سختی می شود، از لحاظ عاطفی بسیار شکننده شده و ابتلا به اختلال آنوسوگنوزیا، یک مشکل خودساخته و اختیاری نیست. بنابراین اگر در نزدیکی خود، کسی را دیدید که به آنوسوگنوزیا مبتلا شده است او را درک کنید و موارد زیر را در نظر بگیرید.

1. قضاوت نکنید

به یاد داشته باشید که این مشکل، یک وضعیت پزشکی است و بیمار از روی سرسختی و لجاجت، بیماری خود را انکار نمی کند.

2. حامی باشید

افرادی که دچار این اختلال می شوند بیشتر از هر کس دیگری به مراقبت و حمایت نیاز دارند. آن ها ممکن است در خوردن داروها و مراقبت های پزشکی، دچار مشکل شوند و به همین دلیل بیش از همیشه به حمایت نیاز دارند.

3. یادداشت کنید

نگه داشتن یک دفترچه خاطرات مفصل از آنچه شخص می گوید و انجام می دهد می تواند به شما کمک کند تا شواهد مربوط به شرایط را تهیه کنید. همچنین داشتن چنین دفترچه ای علاوه بر اینکه به بیمار کمک می کند تا زودتر متوجه شود که آنوسوگنوزیا دارد، به پزشک معالج نیز کمک می کند تا برنامه درمانی دقیق تری ارائه دهد.