🗣دلایل دیر حرف زدن کودکان و روش های درمان آن

یکی از دغدغه های والدین دیر حرف زدن فرزندانشان است. اما این سوال پیش می آید که صحبت نکردن کودکان در چه سنی غیرعادی است؟ چه دلایلی دارد و چطور می توان آن را درمان کرد؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات پاسخ داده و همچنین راه های پیشگیری از بروز چنین مشکلی در کودکان را بررسی کنیم.

جدول زمانی حرف زدن کودکان

روند طبیعی صحبت کردن کودکان با توجه به افزایش سن آن ها مراحلی دارد که عبارتند از:

روند طبیعی حرف زدن کودکان
از 1 تا 6 ماهگی	در این سن کودک باید بتواند برای ارتباط با محیط اطراف خودش از صداها استفاده کرده و صداهای نامفهومی مانند غان و غون را تولید کند.
از 6 تا 12 ماهگی	وقتی که کودک بزرگتر می شود از سن 6 تا 12 ماهگی باید بتواند حرف های نامفهومی با آواهای ترکیبی جدید و زیر و بم کردن صدایش ایجاد کند. و اصطلاحاتی مانند «بَ با بَ» یا «دی دی دا» را تقلید کند. او سعی می کند وانمود به حرف زدن کرده و یک مکالمه نوبتی را با والدین خودش شروع کند. همچنین والدین باید توجه داشته باشند که فرزندشان نسبت به صداها واکنش نشان می دهد یا نه؟ چراکه اگر تا قبل از 12 ماهگی کودک نسبت به صداها واکنشی نشان ندهد ممکن است اختلالاتی در شنوایی داشته باشد.
از 12 تا 15 ماهگی	در این سن کودک می تواند از زیر و بم کردن صدایش استفاده کند برای مثال در پایان یک پرسش صدایش را بالاتر می برد یا از حرکات دستانش برای کامل کردن حرف هایش استفاده می کند. همچنین کودک در این سن باید بتواند توانایی فهم و انجام دستورات را داشته باشد.
از 15 تا 18 ماهگی	کودکان در این سن می توانند با کسی صحبت کنند. برای مثال با صدا زدن «مامان» توجه مادرشان را جلب کرده و برای گفتن بله و خیر، سرشان را به بالا یا پایین تکان می دهند. همچنین باید بتوانند حروف بی صدا مثل «ت، دال، نون، واو و ه» را به زبان بیاورند.
از 18 تا 24 ماهگی (2 سالگی)	دامنه لغت کودکان در 18 ماهگی باید حدود 10 الی 20 لغت باشد که شامل اسم ها مثل «مامان»، فعل‌ها مثل «خوردن» و صفت‌ها مثل «سرد» باشد.  بین 18 تا 24 ماهگی کودک می تواند برای بیان منظورش از جمله ها و عبارات دو کلمه ای مثل «بابا بیرون» یا «شیر دوست» استفاده کند. و در دو سالگی یا همان 24 ماهگی دامنه لغات کودک به 50 الی 100 کلمه رسیده و می تواند جملات دو یا سه کلمه ای بگوید و از ضمایر شخصی مثل «من افتاد» یا «من رفت» استفاده کند. همچنین کودک 2 ساله باید بتواند دستورات دو قسمتی مانند «عروسکت را بردار» را انجام دهد.
از 2 تا 3 سالگی	در این سنین دامنه لغات کودک به 200 الی 300 کلمه رسیده است که فعل های زیادی را شامل می شود و کودک می تواند جملاتی با ترکیب 3 کلمه یا بیشتر بسازد. همچنین کودک در این سنین می تواند تفاوت جملاتی مانند «عروسکت را روی میز قرار بده» یا «آن را زیر میز بگذار» را متوجه شده و صفاتی مانند بزرگ و کوچک را درک کند. اگر از کودک 2 یا 3 ساله سوالی بپرسید ممکن است سوال شما را به عنوان بخشی از جواب تکرار کند و در صورتی که چنین حالتی پیش بیاید، جای نگرانی نیست اما اگر فرزند شما همیشه سوال شما را تکرار می کند بهتر است با پزشک کودک خود مشورت کنید.
از 3 تا 4 سالگی	کودک در سن 3 تا 4 سالگی می تواند زمان را درک کند؛ برای مثال می تواند به شما بگوید در زمانی که داخل اتاق نبوده اید، چه اتفاقاتی افتاده است. همچنین در این سن کودک ممکن است هنگام حرف زدن، کلماتش را هیجان زده بیان کرده و به نظر برسد که لکنت زبان دارد؛ این موضوع کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد اما در صورتی که این حالت بیشتر از 6 ماه ادامه پیدا کند و کودک هنگام ادای کلمات، فکش را به سختی حرکت دهد، بهتر است والدین به یک مرکز گفتاردرمانی مراجعه کنند.
از 4 تا 5 سالگی	در این سن کودک می تواند با نگاه کردن به تصاویر یک داستان ساده بیان کرده و برای توصیف یک عکس از 4 تا 5 جمله استفاده کند. همچنین در این سن کودک می تواند دستور زبان را در جملاتش رعایت کرده و بیشتر کلمات را درست تلفظ کند. هرچند ممکن است هنوز هم در تلفظ بعضی از حروف مانند «س، ش، ر، ز، ت و چ» مشکل داشته باشد.
سن 8 سالگی	در نهایت کودک در سن 8 سالگی به تمام آواهای گفتاری و زیر و بم کردن صدا تسلط دارد و می تواند از جملات ترکیبی به درستی استفاده کرده و با یک بزرگسال گفت و گو کند.

علائم وجود مشکل در حرف زدن کودکان

در صورتی که درباره روند طبیعی حرف زدن فرزندتان نگران هستید می توانید روند حرف زدن او را با جدول زمانی حرف زدن کودکان مقایسه کرده و در صورت وجود مشکل با پزشک مشورت کنید. همچنین برخی از علائمی که ممکن است نشانه ی اختلال در حرف زدن کودک باشند و نیاز به مراجعه به گفتاردرمانگر داشته باشند، عبارتند از:

به طور کلی در سن 2 سالگی والدین باید نیمی از گفتار کودک خود را متوجه شوند، در 3 سالگی سه چهارم گفتار کودک را متوجه شده و تا 4 سالگی باید مفهوم صحبت های کودک را کاملا بفهمند. همچنین در 4 سالگی علاوه بر والدین، افراد دیگر هم باید متوجه صحبت های کودک بشوند. در صورتی که این چنین نباشد، بهتر است والدین با پزشک کودکشان مشورت کرده و در صورت لزوم به یک مرکز گفتاردرمانی مراجعه نمایند.

دلایل دیر حرف زدن کودکان

دیر حرف زدن کودکان و به طور کلی تأخیر کلامی و زبانی آن ها، دلایل مختلفی دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

1. وجود نقص در سیستم تکلم کودک

گاهی اوقات دیر حرف زدن کودک و تأخیر کلامی او به علت وجود یک مشکل در سیستم تکلمش می باشد؛ برای مثال ممکن است در زبان یا سقف دهان کودک مشکلی وجود داشته باشد.

2. اختلالات مغزی

برخی از اختلالات مغزی ممکن است در برقراری ارتباط بین مغز و سیستم کلامی کودک، مشکلی ایجاد کرده و سبب شوند کودک در صحبت کردن مشکل داشته باشد. در این حالت معمولا کودکان برای تولید صدا و صحبت کردن در استفاده از لب ها، فک و زبان مشکل پیدا می کنند.

3. مشکل در بلع

اختلال در بلع به معنی ناتوانی در فرو دادن راحت غذا یا مایعات از دهان به گلو، عبور از مری و رسیدن به معده است که ممکن است در کودکان موجب مشکلات گفتاری هم بشود.

4. مشکلات شنوایی

گاهی اوقات ممکن است تأخیر در گفتار کودکان ناشی از مشکلات شنوایی باشد که در چنین حالتی کودکان در فهم و تقلید گفتار هم دچار مشکل شده و نسبت به صداها واکنش نشان نمی دهند.

5. استرس و اضطراب بیش از حد

استرس و اضطراب در کودکان سبب می شود، مراحل رشدشان به طور طبیعی طی نشود و به همین دلیل یکی از دلایل دیر حرف زدن کودک ممکن است استرس و اضطراب بیش از حد او باشد.

درمان دیر حرف زدن کودکان

درمان تأخیر کلامی کودکان به وسیله متخصص گفتاردرمانی انجام می شود. همچنین علاوه بر گفتاردرمانی، والدین هم نقش بسیار زیادی در درمان کودک خود دارند. برخی از اقداماتی که گفتاردرمانگر و والدین برای حل مشکل دیر حرف زدن کودکان انجام می دهند عبارتند از:

گفتاردرمانی

متخصص گفتاردرمانی در ابتدا مهارت های گفتاری و زبانی کودک را سنجیده و از طریق تست های استاندارد، میزان پیشرفت گفتاری کودک را در سنین مختلف بررسی می کند. گفتاردرمانگر میزان فهم کودک(زبان ادراکی)، توانایی کودک در گفتار(زبان بیانی)، روش های برقراری ارتباط کودک مانند اشاره، تکان دادن سر و ... را در نظر گرفته و وضعیت زبان، دهان، سقف دهان و بلعیدن کودک را هم ارزیابی می کند. در نهایت با توجه به مشکل کودک، روش درمانی را مشخص کرده و علاوه بر برنامه ریزی برای جلسات گفتاردرمانی، به والدین هم آموزش هایی برای تمرین در خانه می دهد.

لیست بهترین مراکز گفتاردرمانی کرج

اقدامات والدین

والدین نقش بسیار مهمی در روند رشد کودک خود ایفا می کنند. به همین دلیل می توانند با کودک خود بیشتر صحبت کرده، به او محبت کنند و عوامل بروز استرس و اضطراب را در کودکان خود به حداقل برسانند. همچنین در صورتی که اختلالات رشدی و گفتاری کودک ناشی از استرس باشد، والدین می توانند به یک مشاور کودک مراجعه کرده و برای کاهش استرس و اضطراب کودکشان از او کمک بگیرند.

لیست بهترین مراکز مشاوره کودک در کرج

راه های پیشگیری از دیر حرف زدن کودکان

همانطور که گفته شد، اقدامات والدین در روند درمان و به طور کلی پیشگیری از بروز مشکلات گفتاری در کودکان اهمیت زیادی دارد. برخی از اقداماتی که والدین در چنین مواقعی می توانند انجام دهند، عبارتند از:

1. صحبت کردن با کودکان

صحبت کردن والدین با کودکان تأثیر زیادی دارد و بهتر است هم پدر و هم مادر از همان دوران نوزادی با فرزند خود صبحت کنند. در موقعیت های مختلف با او حرف بزنند، نام وسایل مختلف را با صدای بلند تکرار کنند و از فرزند خود سوالاتی پرسیده و حتی اگر جواب های او یک سری آوای کودکانه و نامفهوم باشد، او را تصدیق کنند.

2. کتاب خواندن

خواندن کتاب و داستان برای کودکان بسیار موثر بوده و بهتر است والدین از همان ابتدای تولد، کتاب هایی متناسب با سن فرزندشان پیدا کرده و خواندن آن ها را شروع کنند. به علاوه والدین می توانند از کتاب هایی که عکس های زیادی دارند استفاده کرده و با اشاره به عکس ها، نام آن ها را برای کودک تکرار کنند. همچنین می توانند از کتاب هایی استفاده کنند که بافت قابل لمسی داشته و کودک بتواند از شخصیت های داستان، تقلید کند. در مراحل بعد والدین می توانند از کتاب هایی که شامل ترانه های مهد کودکی هستند، استفاده کرده و کتاب هایی را انتخاب کنند که کودک را به حدس زدن ادامه داستان، تشویق کند.

3. بازی کردن با کودکان

آموزش همراه با بازی برای کودکان لذت بخش است. به همین دلیل والدین می توانند هنگام حرف زدن با فرزند خود و آموزش به او از بازی استفاده کنند؛ با دیگر عروسک های کودک هم حرف زده و از ارتباط چشمی و در آغوش گرفتن در طول بازی استفاده کنند.

4. استفاده از آهنگ و ترانه

یادگیری با استفاده از شعر و ترانه راحت تر در ذهن کودکان می ماند. والدین می توانند از این موضوع استفاده کرده و هنگام حرف زدن با کودک از ریتم و آهنگ استفاده کنند.

5. درست حرف زدن

والدین هنگام صحبت کردن با فرزند خود بهتر است به سادگی سخن بگویند اما از کلام بچگانه استفاده نکنند. برخی از مادر پدرها با همان زبان بچگانه با کودک خود سخن گفته و اشتباهات آن ها را تکرار می کنند در حالیکه چنین کاری صحیح نیست و والدین باید جملات نامفهوم کودک را به شیوه درست پاسخ بدهند.

سخن آخر

در نهایت باید گفت برای عدم بروز مشکلات گفتاری در کودک، والدین باید از همان ابتدای تولد به این امر توجه داشته و در صورتی که نقصی در روند طبیعی گفتار فرزند خود دیدند، هرچه سریع تر با پزشک مشورت کرده و در جهت درمان اقدام نمایند.