سندرم پیش از قاعدگی یا PMS چیست؟
PMS چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی یا PMS، ترکیبی از اختلالات عاطفی، جسمی و روانی است که پس از تخمک‌گذاری یک خانم رخ می‌دهد و معمولا با شروع جریان قاعدگی او پایان می‌یابد. رایج‌ترین علائم مربوط به خلق‌وخو در این دوران، تحریک‌پذیری، افسردگی، گریه و حساسیت بیش‌ازحد است و شایع‌ترین علائم جسمی، خستگی، نفخ شکم، حساسیت سینه (ماستالژی)، تغییر اشتها یا هوس غذایی می‌باشد.
علاوه بر PMS، شکل شدیدی‌تری از آن وجود دارد که با نام اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی یا PMDD شناخته می‌شود و در تعداد کمتری از زنان اتفاق می‌افتد. انجمن روان‌پزشکی آمریکا، PMDD را نوع شدیدتری از PMS توصیف می‌کند که در آن، خشم، تحریک‌پذیری و اضطراب بیشتر می‌شود.
به‌طورکلی ۹۰ درصد زنان در دوره‌ای از زندگی خود، علائم PMS را تجربه می‌کنند اما تخمین زده می‌شود که ۲۰ تا ۳۰ درصد آن‌ها PMS را به شکل شدیدتری تجربه کرده و عملکردشان تحت تأثیر قرار می‌گیرد. همچنین خانم‌ها در دهه‌ی چهارم زندگی خود، این عارضه را به شکل شدیدتری تجربه می‌کنند.
علائم و نشانه های PMS چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی علائم مختلفی دارد و حتی ممکن است خانم‌ها از یک قاعدگی تا قاعدگی دیگر، علائم متفاوتی را تجربه کنند. با این حال برخی از شایع‌ترین علائم آن عبارتند از:
علائم روحی
- عصبانیت و تحریک‌پذیری
- اضطراب
- تنش
- افسردگی
- گوشه‌گیری و زودرنجی
- خشم ناگهانی
- ضعف ارتباطی
- تمایل به گریه کردن
- حساسیت بیش‌ازحد و نوسانات خلقی
- تغییر میل جنسی
علائم جسمی
- خستگی و بی‌حالی
- نفخ شکم به دلیل احتباس مایعات
- افزایش وزن به دلیل بالا رفتن حجم مایعات در بدن
- حساسیت سینه و افزایش تحریک‌پذیری آن
- جوش زدن
- درد عضلات و مفاصل
- اختلالات خواب مانند کم‌خوابی یا خوابیدن زیاد
- افزایش اشتها و پرخوری
- تغییر هوس‌های غذایی
- یبوست یا اسهال
چه عواملی باعث سندرم پیش از قاعدگی می‌شوند؟
علت دقیق سندرم پیش از قاعدگی مشخص نیست اما از آنجایی که سطح استروژن و پروژسترون، در هفته قبل از پریود کاهش می‌یابد، بسیاری از پزشکان معتقدند این کاهش سطح هورمون‌ها علائم PMS را تحریک می‌کند.
همچنین تغییر برخی مواد شیمیایی در مغز مانند سروتونین یا کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی هم ممکن است در این امر نقش داشته باشند و مصرف غذاهای شور و کافئین می‌تواند علائم را شدیدتر کند.
چگونه می‌توانیم PMS را درمان کنیم؟
گزینه‌های درمانی PMS بسته به علائم خاص هر فرد، متفاوت هستند. افراد می‌توانند علائم پی‌ام‌اس را با مصرف داروها، تغییر در رژیم‌غذایی، ورزش، روش‌های مراقبت از خود و ایجاد سایر تغییرات در سبک زندگی، مدیریت کنند. برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:
استفاده از دارو
مصرف داروهای OTC (داروهایی که نیاز به تجویز دکتر ندارد و بدون نسخه می‌توان از داروخانه دریافت کرد) یا داروهای تجویز شده توسط پزشک، می‌تواند به تسکین علائم دردناک مانند گرفتگی شکم و سردرد کمک کند.
نمونه‌هایی از داروهایی که افراد برای درمان پی‌ام‌اس استفاده می‌کنند، عبارتند از:
- مسکن‌ها مانند استامینوفن که می‌تواند به تسکین درد عضلات، گرفتگی عضلات و سردرد کمک کند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که می‌توانند دردهای عضلانی و سردرد را کاهش دهند.
- داروهای ادرارآور که می‌توانند به رفع نفخ و درد سینه کمک کنند.
برای علائم شدید سندرم پیش از قاعدگی، پزشک توصیه می‌کند فرد از قرص‌های هورمونی جلوگیری از بارداری استفاده کند؛ چراکه این داروها با تأثیر بر میزان استروژن و پروژسترون در بدن باعث کاهش علائم پی‌ام‌اس می‌شوند. البته باید حواسمان باشد که مصرف این داروها باید زیر نظر یک پزشک باشد و حتی گاهی‌اوقات اگر فرد علائم شدیدتری را تجربه کند، دکتر ممکن است داروهایی را برای تسکین افسردگی، اضطراب و سایر علائم مربوط به خلق‌وخو تجویز کند.
استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی
کنترل استرس و استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن، می‌توانند به تنظیم عدم تعادل عاطفی ناشی از PMS کمک کنند.
برخی از تکنیک‌های آرام‌سازی عبارتند از:
- یوگا
- تایچی (یکی از ورزش‌های رزمی محبوب برای چرخش انرژی درونی در انسان)
- نرمش‌های کششی
- دوش گرفتن
- قدم زدن
- صحبت با دوستان نزدیک یا یکی از عزیزان
- مراجعه به یک روانشناس یا مشاور
ورزش کردن
ورزش آرام می‌تواند سطح استروژن و پروژسترون را افزایش دهد که از این طریق ممکن است علائم پی‌ام‌اس کاهش یابند. همچنین مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ در مورد دخترانی در سن دانشگاه نشان داد که ۱.۵ ساعت ورزش هوازی در هفته منجر به بهبود علائم زیر می‌شود.
- حالت تهوع
- یبوست یا اسهال
- تورم سینه
- نفخ شکم
- گرگرفتگی
- افزایش اشتها
البته لازم به ذکر است که در این آزمایش عوامل خارجی کنترل نشده مانند الگوی خواب، تغذیه و محیط زندگی شرکت‌کنندگان می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارند.
برطرف کردن نفخ معده
نفخ می‌تواند احساس سنگینی و رخوت در فرد ایجاد کند. به همین جهت افراد می‌توانند نفخ شکم ناشی از PMS را با رعایت نکات زیر کاهش دهند.
- نخوردن غذاهای شور و نمکی که نفخ شکم را بدتر می‌کنند.
- خوردن غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز
- نوشیدن مایعات در طول روز
- انجام ورزش آرام
برطرف کردن گرفتگی‌های قاعدگی
گرفتگی‌های قاعدگی معمولا چند روز قبل از شروع پریود ایجاد می‌شوند و ممکن است چندین روز ادامه داشته باشند. استفاده از درمان‌های خانگی مانند گرم کردن شکم، ورزش‌های آرام، ماساژ و استفاده از روغن‌های درمانی می‌توانند به کاهش این گرفتگی‌ها کمک کنند.
خوردن مواد مغذی
تغییر در رژیم غذایی و مصرف برخی از موادغذایی مغذی می‌توانند علائم پی‌ام‌اس را تا حدودی کاهش دهند. برخی از این موادغذایی عبارتند از:
- مصرف سبزیجاتی با برگ سبز مانند کلم‌پیچ و اسفناج به خاطر منیزمی که دارند به تسکین میگرن و سردردهای مربوط به پی‌ام‌اس کمک می‌کنند.
- مصرف آجیل و ماهی به این دلیل که حاوی اسیدهای چرب هستند، به بهبود گرفتگی شکم کمک می‌کنند.
- کلسیم باعث تراکم استخوان می‌شود و داشتن سطح کلسیم کافی به تنظیم خلق‌وخو، خواب و تغییرات اشتهایی کمک می‌کند. همچنین طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ دخترانی که به مدت ۲ ماه، روزانه ۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم مصرف کردند، کاهش قابل‌توجهی در افسردگی، اضطراب و جمع شدن مایعات در بدن خود داشتند.
سخن آخر
در نهایت باید گفت اکثر خانم‌ها حداقل یکی از علائم PMS را تجربه می‌کنند و با اینکه دلایل آن هنوز ناشناخته مانده‌است، تغییرات سطح هورمون‌ها نقش مهمی در پی‌ام‌اس دارند. مصرف مسکن، داشتن یک رژیم‌غذایی سالم و کنترل استرس، همگی می‌توانند به کاهش علائم PMS کمک کنند و در صورت عدم بهبود علائم و بدتر شدن آن‌ها تا جایی که زندگی روزانه فرد را مختل کنند، بهتر است افراد به پزشک مراجعه کرده و به جهت بهبود حال خود اقدام کنند. همچنین لازم به ذکر است نحوه رفتار اطرافیان و خانواده در این دوران بسیار تأثیرگذار بوده و به بهبود حال روحی خانم‌ها کمک می‌کند.
