چایخانه مهرشهر کرج
چایخانه در کرج
نوشیدن چای در ایران سابقه‌ای آنچنان طولانی ندارد اما آداب تعارف کردن چای آنقدر در فرهنگ ما جا افتاده که زندگی بدون این نوشیدنی را غیرقابل تصور کرده است؛ از مهمانی‌ها تا چایخانهها و مراسم رسمی و حتی مذهبی، چای خوردن قواعد و معنای خاص خود را دارد.
پس از افزایش واردات چای و توسعه کشت و تولید آن در ایران، نوشیدن چای از عادات روزانه مردم شد و آنقدر در فرهنگ ایرانی اهمیت پیدا کرد که خانواده‌ها در جهیزیه دخترانشان یک دست کامل سماور و قوری و استکان و نعلبکی می‌گذارند. جالب اینکه استکان یک واژه روسی است و اغلب استکان‌ها وارداتی بودند.
پیش از رواج استکان، ظرف‌های چای‌نوشی به شکل‌ها و از جنس‌های گوناگون ساخته می‌شد. کاسه، پیاله و فنجان‌های سفالین، چینی و مسین ازجمله ظروف چای‌نوشی بود و هنوز اصطلاح یک پیاله چای به کار می‌رود. استکان چای را در قدیم به صورت کمرباریک می‌ساختند. این کمرِ باریک، هم تفاله چای را در استکان نگه می‌دارد و هم نگه‌داشتن آن در دست و جابجا کردن و نوشیدن چای را آسان می‌کند.
هنوز هم دعوت به نوشیدن یک استکان چای یکی از تعارف‌های معمول است و پذیرایی با چای و آوردن پی‌درپی آن در استکان‌های کمر باریک یکی از رایج‌ترین شیوه‌های مهمان‌نوازی ما ایرانی‌ها محسوب می‌شود. به همین دلیل داشتن تعداد زیادی استکان نعلبکی در خانه در برخی مناطق نشان گشاده‌دستی است. همچنین یک باور عوامانه وجود دارد که ردیف شدن تصادفی چند استکان‌نعلبکی در راستای هم نشانه‌ای از آمدن مهمان سرزده است.
چایخانه (انگلیسی: Tea house) یک مکان عمومی است که امروزه در سرتاسر جهان در اشکال گوناگون وجود دارد. چایخانهها ریشه در تاریخ و سنت یک کشور دارند. برقراری چایخانهها در درجه اول در خدمت چای و صرف دیگر خوراکی‌هاست.