🕒یائسگی زودرس چیست و چرا اتفاق می افتد؟
یائسگی زودرس چیست؟
زمانی که تخمدان ها هورمون کمتری ساخته و ترشح می کنند، قاعدگی های فرد نامنظم شده و پس از مدتی به طور کامل متوقف می شوند و اگر فرد بیش از 12 ماه قاعدگی نداشته باشد، دچار یائسگی شده است. یائسگی یک مرحله طبیعی از زندگی زنان است که برای همه زنان رخ می دهد اما برخی مواقع عواملی باعث می شوند عملکرد تخمدان ها زودتر از زمان طبیعی مختل شده و فرد دچار یائسگی زودرس شود.
دلایل بروز یائسگی زودرس
یائسگی زودرس ممکن است به دلیل بیماری یا برخی درمان های پزشکی اتفاق بیافتد. با اینکه گاهی اوقات علت آن نامشخص می باشد برخی از دلایل شناخته شده آن عبارتند از:
ژنتیک
در برخی مواقع که دلیل مشخصی برای یائسگی زودرس وجود ندارد ممکن است به دلایل ژنتیکی و سابقه خانوادگی باشد. برای مثال خانم هایی که مادرشان یائسگی زودرس داشته است، احتمال بیشتری برای ابتلا به آن دارند. با این حال عوامل ژنتیکی تنها دلیل بروز یائسگی زودتر از حد طبیعی نبوده و دلایل دیگری هم وجود دارد.
اختلالات و بیماری ها
گاهی اوقات یائسگی به علت برخی از بیماری های خاص و بیماری های خودایمنی مانند تیروئید و آرتریت روماتوئید اتفاق می افتد که در چنین حالتی ممکن است سیستم ایمنی بدن به جای مبارزه با بیماری ها، به اشتباه به تخمدان ها حمله کرده و موجب اختلال در روند عملکرد آن ها شود.
بیماری صرع
صرع اختلالی در سیستم عصبی مرکزی است که در آن مغز فعالیت غیرطبیعی دارد و باعث تشنج و از دست رفتن هوشیاری می شود. خانم هایی که بیماری صرع دارند بیشتر به نارسایی زودرس تخمدان و در نتیجه یائسگی دچار می شوند.
جراحی برداشتن تخمدان
جراحی برداشتن تخمدان یا اوفورکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن یک یا هر دو تخمدان می باشد که به دلایل مختلفی مانند از بین بردن کیست، درمان بیماری التهابی لگن و ... انجام می شود. بعد از این عمل قاعدگی متوقف شده و سطح هورمون ها کاهش پیدا می کند؛ در نتیجه ممکن است سبب بروز یائسگی بشود.
جراحی برداشتن رحم
برداشتن رحم یا هیسترکتومی یک عمل جراحی است که طی آن، رحم به طور کامل برداشته می شود اما تخمدان ها سرجای خودشان باقی می مانند. در چنین حالتی قاعدگی متوقف می شود و زن دیگر امکان بارداری ندارد اما از آنجایی که تخمدان ها به تولید هورمون ادامه می دهند، ممکن است یائسگی اتفاق نیافتد با این حال به طور معمول زنانی که جراحی برداشتن رحم انجام داده اند، در برخی موارد یائسگی را 1 الی 2 سال زودتر از زمان طبیعی تجربه می کنند.
شیمی درمانی یا پرتو درمانی
شیمی درمانی و پرتودرمانی به علت آسیبی که به تخمدان ها رسانده و اختلالاتی که در روند بارداری فرد ایجاد می کنند ممکن است سبب بروز یائسگی هم بشوند. البته به این معنی نیست که همه زنانی که شیمی درمانی می کنند، یائسه می شوند.
سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن یک وضعیت پزشکی است که نشانه اصلی آن خستگی مفرط و مزمنی است که در صورت انجام هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی، شدید تر می شود. زنانی که به این سندرم مبتلا می شوند، درد عضلانی و مفصلی، از دست دادن حافظه، سردرد، اختلال خواب و علائم دیگری دارند و تحقیقات نشان داده اند زنان مبتلا به سندرم خستگی مزمن بیشتر احتمال دارد قبل از سنین 40 یا 45 سالگی دچار یائسگی شوند.
علائم و نشانه های یائسگی زودرس
در برخی مواقع زنانی که یائسگی را زودتر از حالت طبیعی تجربه می کنند، علائم خاصی ندارند اما گاهی اوقات علائمی مشابه یائسگی طبیعی که در دهه پنجاه سالگی اتفاق می افتد دارند. این علائم عبارتند از:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن و احساس درد هنگام نزدیکی
- تکرر ادرار و عدم کنترل مثانه
- اختلالات مربوط به خواب
- نامنظم شدن قاعدگی و نداشتن قاعدگی در برخی ماه ها
- درد مفصلی و عضلانی
- تغییر خلق و خو
- تغییر در احساسات و میل جنسی
- افزایش وزن بی دلیل
اگر پس از بروز برخی از این علائم به پزشک زنان مراجعه کنید برای بررسی دقیق تر و تشخیص یائسگی زود هنگام آزمایشاتی انجام داده و سوالاتی از شما می پرسد که برخی از آن ها عبارتند از:
- آزمایش سطح هورمون ها
- بررسی نظم قاعدگی
- بررسی سابقه خانوادگی یائسگی قبل از 40 سالگی
تأثیرات عاطفی ناشی از یائسگی زودرس
یائسگی زودهنگام ممکن است برای زنان از نظر عاطفی تأثیرات مخربی به همراه داشته باشد و از آنجایی که زنانی که به این مشکل دچار می شوند امکان بارداری ندارند، از این لحاظ هم برای آن ها ناراحت کننده می باشد. ترس از پیری زودرس، نگرانی از اینکه از نظر همسرشان دیگر جذابیت ندارند و مشکلات عزت نفس و اعتماد به نفس از جمله تأثیرات عاطفی ناشی از یائسگی زودهنگام برای زنان است.
در چنین مواقعی کمک گرفتن از یک روانشناس و مشاوره های روانی می تواند به زنان کمک کند تا راحت تر با این موضوع کنار بیایند.
راه های درمان یائسگی زودرس
به طور کلی درمانی وجود ندارد که از یائسگی زودهنگام جلوگیری کند ولی برخی روش های درمانی وجود دارد که با استفاده از آن ها می توان علائم یائسگی را کاهش داد.
هورمون درمانی
از آنجایی که مکمل‌های استروژن و پروژسترون می‌توانند به کاهش علائم یائسگی کمک کنند، هورمون درمانی در انواع مختلفی مانند قرص، اسپری پوستی، ژل، کرم و ... وجود دارد. این نوع روش درمان موثرترین راه حل برای از بین بردن خشکی واژن و گرگرفتگی می باشد اما عوارضی چون حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان سینه را به همراه دارد. و به همین دلیل بهتر است حتما با مشورت پزشک و متخصص زنان از آن ها استفاده شود.
استفاده از قرص های ضد بارداری
گاهی اوقات از قرص های ضد بارداری برای از بین بردن علائم یائسگی استفاده می شود که حتما استفاده از آن ها باید با مشورت پزشک انجام گیرد.
استفاده از داروهای ضدافسردگی
داروهای ضد افسردگی که با نام مهارکننده های بازجذب سروتونین یا نام مخفف اس اس آر آی ها (SSRIs) شناخته می شوند، برای درمان افسردگی و برخی از اختلالات اضطرابی استفاده می شوند. همچنین این تحقیقات نشان می دهد که این نوع داروها در درمان گرگرفتگی بیش از 60 درصد افراد موثر می باشند.
سخن آخر
در نهایت باید گفت یائسگی زودهنگام در اغلب اوقات برای زنان با نگرانی برای ناباروری همراه است. و از آنجایی که استروژن کاربرد های فراوانی مانند افزایش کلسترول خوب و کاهش کلسترول بد دارد، زودتر از حالت طبیعی از دست دادن آن سبب بروز برخی مشکلات مانند بیماری قلبی، پوکی استخوان، افسردگی و ... می شود. همچنین لازم به ذکر است زنانی که دیرتر از موعد یائسه می شوند نسبت به زنانی که زودتر یائسه می شوند، به این علت که بافت سینه آن ها مدت بیشتری در معرض استروژن قرار می گیرد، ممکن است بیشتر به سرطان سینه مبتلا شوند. از این رو بهتر است در صورت بروز هرگونه علائم به پزشک زنان مراجعه کرده و در صورت لزوم روش های درمانی را شروع کرد.
